Kỹ Thuật Trồng Cây Thuốc

Trồng cây thuốc là một kỹ thuật được hướng dẫn bởi TS Bùi Huy Hiền. Cây thuốc lá Nicotiana tabacum L, thuộc họ Cà (Solanaceae) là cây được trồng nhiều ở các vùng như Cao Bằng, Bắc Kạn, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Ninh Bình, Thanh Hóa, Ninh Thuận, An Giang.

Tuy nhiên, chất lượng nguyên liệu trên các vùng trồng chưa cao, tỷ lệ lá loại 1, 2, 3 còn thấp, chỉ đạt 30-35%, hàm lượng nicotine < 2%.

Đặc điểm sinh lý của cây thuốc

Cây thuốc có thời gian sinh trưởng khoảng 110-125 ngày. Trong giai đoạn trồng cây con trong vườn ươm, quá trình này chia thành 4 giai đoạn.

1. Giai đoạn từ gieo đến mọc: Trong giai đoạn này, từ khi hạt hút ẩm nứt nanh khoảng 4-5 ngày, rễ cắm xuống đất và phôi mầm phát triển 4-6 ngày, sau đó 2 lá mầm nhú ra ngoài. Điều kiện thích hợp cho giai đoạn này là nhiệt độ không khí từ 13-34°C, và độ ẩm đất từ 70-80%.

2. Giai đoạn chữ thập: Khi cây có 2 lá mầm xuất hiện được 6-7 ngày, lá thật thứ nhất sẽ xuất hiện. Khi kích thước của 2 lá mầm và 2 lá thật tương đương nhau, cây có dạng chữ thập. Điều kiện thích hợp cho giai đoạn này là độ ẩm đất 70%.

3. Giai đoạn phát triển rễ: Sau giai đoạn chữ thập, rễ phát triển nhanh hơn thân lá. Cuối giai đoạn này, cây có 4-5 lá thật và rễ ăn sâu 15 cm. Điều kiện thích hợp là độ ẩm đất 60-65%. Cần bón đủ phân lân và kali, hạn chế bón đạm.

4. Giai đoạn hình thành “con thuốc”: Trong giai đoạn này, thân lá phát triển nhanh. Điều kiện thích hợp là độ ẩm đất 60-65%. Cần bón phân đầy đủ.

Thời gian vườn ươm để đạt tiêu chuẩn xuất vườn, cây cần 40-50 ngày trong vụ đông, 50-60 ngày trong vụ xuân.

1. Giai đoạn phục hồi sinh trưởng: Khoảng 5-7 ngày sau khi trồng, cây phục hồi khả năng hoạt động của rễ cũ, hình thành thêm rễ mới, lá non phía ngọn chuyển từ trạng thái mềm sang thế thẳng đứng. Điều kiện thích hợp là độ ẩm đất 60%.

2. Giai đoạn phát triển rễ: Thời gian kéo dài khoảng 20-25 ngày, rễ phát triển mạnh chủ yếu tập trung ở tầng 15-30 cm, thân lá sinh trưởng chậm. Điều kiện thích hợp là độ ẩm đất 60%. Cây cần đủ ẩm và dinh dưỡng. Cần bón lót đủ phân, bón thúc sớm.

3. Giai đoạn phát triển thân lá: Tính từ sau giai đoạn ra rễ đến lúc cây ra nụ hoa. Giai đoạn này được chia thành 2 giai đoạn nhỏ.

Giai đoạn “Trọn mình”: Tăng số lượng lá trên cây, bình quân 2 ngày ra được 1 lá, kết thúc phân hoá lá, chuyển sang phân hoá hoa quả. Kết thúc giai đoạn này có số lá ổn định, chiều cao thân và diện tích lá tăng chậm. Tùy theo đặc điểm từng giống, điều kiện ngoại cảnh, kỹ thuật canh tác mà thời gian tồn tại của 1 lá trên cây khoảng 35-45 ngày.

Có các loại lá sau: lá chân xuất hiện đầu tiên, chiếm 10% là loại lá nhỏ, phẩm chất kém; lá nách dưới chiếm 15% chủ yếu thu hoạch ở lứa đầu, có phẩm chất trung bình khá; lá trung châu ở tầng giữa chiếm 40% có kích thước to, mỏng đều, mịn cho phẩm chất tốt nhất; lá nách trên chiếm 25%, phẩm chất tương đối tốt; lá ngọn chiếm 10%, lá nhỏ, phẩm chất kém ít khi được thu hoạch. Những lá cho thu hoạch gọi là lá kinh tế.

Từ khi cây thuốc trọn mình đến khi ra nụ hoa: diện tích lá và chiều cao thân tăng nhanh. Diện tích lá và sản phẩm quang hợp đạt cao nhất vào giai đoạn hình thành nụ, sau trồng khoảng 60-70 ngày, sau đó giảm dần. Điều kiện thích hợp là độ ẩm đất 80%. Để tăng năng suất lá cần đảm bảo độ ẩm, đủ dinh dưỡng, mật độ hợp lý.

4. Giai đoạn chín của lá: Từ khi cây ra nụ đến khi thu hoạch hết lá. Sau trồng khoảng 60-70 ngày bắt đầu thu hoạch, 10-12 ngày thu một lứa, thu 5 lá dưới. Để tập trung dinh dưỡng nuôi thân lá, thường áp dụng biện pháp ngắt ngọn, đánh chồi. Điều kiện thích hợp là trời khô hanh, độ ẩm đất 65%.

5. Giai đoạn quả chín: Đối với thuốc lá trồng lấy hạt giống. Trong một thời gian ngắn trên đỉnh xuất hiện 3-5 lá nhỏ xếp sít nhau thì chụm hoa chuẩn bị xuất hiện. Hoa trung tâm nở trước, sau đó các hoa trên nhánh thứ cấp. Hoa nở theo quy luật từ trên xuống dưới, từ trong ra ngoài. Để bảo đảm chất lượng hạt giống thường loại bỏ những hoa nở đầu và cuối. Sau trồng khoảng 60-70 ngày cây ra hoa. Sau khi hoa nở được 25-30 ngày thì quả chín. Điều kiện thích hợp là trời khô hanh, độ ẩm đất 65%.

Thời vụ và Mật độ

Miền Bắc:

• Vụ đông xuân (vụ chính): Gieo ươm từ tháng 11 đến ngày 15 tháng 12, trồng trong các tháng 1, 2 và thu hoạch từ tháng 3 đến tháng 5 năm sau.
• Vụ thu đông: Gieo ươm từ tháng 8 đến ngày 15 tháng 9, trồng từ tháng 10 đến ngày 15 tháng 11, và thu hoạch từ tháng 1 đến tháng 2 năm sau. Sau đó để chồi như chính vụ.

Mật độ trồng cây thuốc:

• Ươm cây giống: Lượng hạt cần gieo từ 80-100g/m2, tùy theo tỷ lệ nảy mầm thực tế. Cần tỉa những chỗ quá dày khi cây có 3 lá thật, và sau đó tỉa để cây cách nhau 2 cm khi cây có 5-6 lá thật. Tiếp theo, tỉa để cây cách nhau 4 cm, mật độ trồng từ 400-450 cây/m2 mặt luống. Khi cây có lá lớn, diện tích lá khoảng 2,5-3 cm2.

• Trồng sản xuất (thuốc lá sợi vàng giống cũ): Mật độ trồng từ 3,7-4,2 cây/m2, khoảng cách cây 50 cm 40 cm, 50 cm 50 cm, 60 cm 40 cm hoặc 70 cm 30 cm, trồng hàng đơn. Giống mới cao cây và lá dài thì mật độ trồng là 2,2-2,5 cây/m2 với khoảng cách 80 cm 50 cm. Giống mới C176, K326, Flue – Crued – Virgina có mật độ trồng là 1,5-2,0 cây/m2 với khoảng cách 100-120 cm 50-55 cm.

Đất trồng cây thuốc: Thuốc lá được trồng trên vùng đất bạc màu, đất phù sa ven sông suối, đất vùng trung du, miền núi. Trồng thuốc lá trên đất có thành phần cơ giới nhẹ, cát pha, tơi xốp, thoát nước có độ phì nhiêu thấp cho phẩm chất tốt hơn trên đất có thành phần cơ giới nặng, giàu dinh dưỡng. Đất trồng thuốc lá không được luân canh sau cây họ cà như ớt, khoai tây, cà quả, cà chua; luân canh tốt nhất là với lúa nước. Đất có pH từ 6,5-7, chất hữu cơ < 2%, vôi < 0,30%. Không nên trồng thuốc lá trên các loại đất bị nhiễm mặn, đất nặng, đất sét khó thoát nước.

Cơ cấu cây trồng: Lúa hè thu – Thuốc lá thu đông; Lúa mùa – Thuốc lá đông xuân; Lúa hè thu – Thuốc lá thu đông – Thuốc lá để chồi.

Đây là những kỹ thuật trồng cây thuốc cơ bản, giúp bạn có kiến thức căn bản để bắt đầu. Hãy áp dụng những kiến thức này để trồng cây thuốc thành công và thu hoạch sản phẩm chất lượng.