Cách Trồng Và Chăm Sóc Cây Chè Xanh

Trồng và chăm sóc cây chè xanh là một quá trình cần sự kiên nhẫn và kiến thức chuyên môn. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu cách ươm giống cây chè và những bước chăm sóc cây chè một cách hiệu quả.

Ươm giống

Để ươm giống cây chè, bạn có thể thực hiện như sau:

1. Cắt hom vào tháng 8-9. Đoạn hom dài 3-4cm, có lá và 1 mầm.
2. Sau 3 tháng, cây bắt đầu ra rễ, loại bỏ chồi hoa để thúc đẩy mầm phát triển.
3. Sau khi ươm giống, cây con có từ 3-4 lá thật bắt đầu tưới phân.
4. Sau khi trồng 12 tháng, khi cây có đường kính gốc từ 0,4-0,6cm, cây cao 40-50cm, có từ 10-12 lá thật, thân cứng, lá khỏe thì đem trồng.

Thời vụ và mật độ trồng

• Miền Bắc:

  • Đông Xuân: tháng 12 đến tháng 2
  • Thu: tháng 8, tháng 9

• Miền Bắc Trung Bộ: trồng 1 vụ tháng 9-11

• Tây Nguyên: 1 vụ vào tháng 6-7

Mật độ:

• 1,2mx0,4m tương đương 1,8 vạn cây/ha
• 1,5mx0,4m tương đương 1,6 vạn cây/ha
• Đối với vùng núi có thể trồng với mật độ dày hơn khoảng 2,5-3 vạn cây/ha

Trồng mới

• Đào hố với kích thước 50x50x50, khi đào để riêng lớp đất mặt và đất ở tầng phía dưới.
• Lấp một ít đất mặt xuống đáy hố cao khoảng 25cm rồi đặt cây chè xuống, lấp đất.
• Cành chè gieo bằng hạt hay bằng cành ghép khi ra vườn phải đạt tiêu chuẩn mới được mang đi trồng. Khi vận chuyển chú ý không làm vỡ bầu đất. Dùng dao rạch bầu, đặt xuống hố, dùng đất nhỏ lấp xung quanh bầu chè, ấn chặt, lấp đất vừa kín mặt bầu.
• Dùng rơm rạ tủ gốc giữ ẩm.

Trồng dặm

Sau trồng 1 tháng, tiến hành kiểm tra, nếu cây nào chết phải thay bằng cây bằng tuổi.

Chăm sóc

Làm cỏ, phá vặng

• Thường xuyên kiểm tra thăm vườn, không để cỏ dại phát sinh.
• Sau mỗi trận mưa, chú ý phá vặng tránh hiện tượng vặng bề mặt làm đất dí chặt, bí, không khí không luân chuyển được.
• Bón phân và đốn chè ở các thời kỳ.

Lượng phân sử dụng

Thời kỳ kiến thiết cơ bản

• Đối với chè tuổi 1,2: dùng cuốc, xẻng trộn đều phân, bón sâu 6-8cm, cách gốc 25-30cm sau đó lấp đất, bổ sung đủ ẩm.
• Đối với chè tuổi 3: dùng cuốc, xẻng trộn đều phân, bón sâu 6-8cm, cách gốc 30-40cm (do lúc này tán rộng hơn chè 1,2 tuổi), lấp kín.

Thời kỳ kinh doanh

• Bón theo hình thức sinh trưởng và năng suất của đồi chè.
• Cây chè cho năng suất thấp thì bón ít, năng suất cao bón nhiều.
• Bón phân hữu cơ kết hợp cân đối các nguyên tố khoáng đa lượng (N, P, K), bổ sung các yếu tố trung và vi lượng cần thiết.
• Bón đúng cách, đúng lúc, đúng đối tượng, bón lót, bón thúc kịp thời.
• Tùy điều kiện đất, khí hậu mà quy định lượng, tỷ lệ bón các loại phân thích hợp.

Tưới nước, giữ ẩm

Phương pháp tưới

• Phương pháp tưới rãnh: nước được dẫn vào từng rạch chè theo hệ thống kênh mương. Tuy nhiên, phương pháp này thường chỉ được thực hiện ở những vùng đất thấp, có nguồn nước mặt rồi rào.
• Phương pháp tưới sử dụng vòi phun: hệ thống tưới nước này gồm có bể nước, máy bơm, ống dẫn nước và vòi phun. Ở những nơi có điện thì sử dụng máy bơm điện, còn những nơi xa nguồn điện thì sử dụng động cơ xăng hoặc dầu.
• Sử dụng hệ thống tưới phun mưa rất thích hợp với cây chè, nước tưới hiệu quả và tiết kiệm, nhưng chi phí đầu tư cao, cần có điều kiện tài chính.

Kỹ thuật tưới nước giữ ẩm

• Tưới vào thời gian từ tháng 11 năm trước đến tháng 4 năm sau và vào thời gian có hạn kéo dài hơn 15 ngày.
• Xác định thời điểm tưới nước.
• Độ ẩm đất thích hợp cho nương chè là 75-80%. Có thể dựa vào kinh nghiệm, quan sát thấy lớp đất mặt chuyển màu sắc sang đậm nhạt để tiến hành tưới nước kịp thời, tuyệt đối không để tình trạng cây thiếu nước quá dẫn đến biểu hiện héo.
• Sử dụng các phương tiện tưới nước tùy vào điều kiện cụ thể.
• Thường tưới nước kết hợp với bón phân thúc để tăng hiệu quả sử dụng phân bón.
• Lượng nước tưới tăng dần theo sản lượng búp thu hoạch được, tránh lãng phí nước, làm xói mòn hoặc gây vặn bề mặt.

Đốn chè

Đốn chè là một quá trình quan trọng để tạo bộ khung tán cho cây chè.

Đốn chè thời kỳ kiến thiết cơ bản

• Đốn lần 1 (2 tuổi): thân chính cách mặt đất 13-15cm, đốn cành bên cách mặt đất 30-35cm, giữ bộ lá.
• Đốn lần 2 (3 tuổi): thân chính cách mặt đất 30-35cm, giữ bộ lá.
• Đốn lần 3 (4 tuổi): thân chính cách mặt đất 40-45cm, tán bằng hay mâm xôi tùy theo cách đốn bằng máy hay đốn cưa.

Đốn chè thời kỳ kinh doanh

• Đốn phớt: Đốn theo mức đốn vẫn giữ lại vết đốn, để cây phân tán đều.
• Đốn lưng: Đốn cao hơn mặt đất 60-65cm nếu cây quá cao.
• Đốn đau: Đốn cách mặt đất 40-45cm để cây trẻ lại.

Kỹ thuật đốn

• Khi đốn, vết đốn có góc 45 độ, nhẵn, không dập nát, tán phẳng đều.
• Khi đốn lần 1, các cành xung quanh có vết đốn quay về tâm cây chè để cây phân tán đều. Kiểm tra vết đốn, nếu chưa đảm bảo kỹ thuật, cần sửa lại cho đúng.

Sâu bệnh hại chè

Phòng trừ sâu, bệnh hại chè bằng các biện pháp tổng hợp đảm bảo hợp lý về kinh tế và bền vững dựa trên sự phối hợp các biện pháp trồng trọt, sinh học, di truyền chọn giống và hóa học, nhằm đạt sản lượng cao nhất với tác hại ít nhất trong môi trường. Phải kiểm tra thường xuyên, phát hiện sớm để tập trung phòng trừ.

Các biện pháp phòng trừ cụ thể:

• Biện pháp canh tác: Cây bừa diệt cỏ, vệ sinh nương đồi, lấp đất diệt nhộng, diệt mầm bệnh, bón phân hợp lý, thay đổi thời kỳ đốn, hài chạy non để loại bỏ trứng sâu, mầm bệnh.
• Biện pháp sinh học sinh thái: Trồng cây bóng mát với loại thích hợp và có mật độ đảm bảo độ ẩm trên nương chè. Hạn chế đến mức thấp nhất thuốc hóa học để đảm bảo duy trì tập đoàn thiên địch có ích, cân bằng sinh thái nương chè.
• Biện pháp hóa học: Không phun thuốc theo định kỳ. Phun thuốc theo dự tính, dự báo khi có sâu non hoặc khi chè mới bị bệnh. Dùng thuốc đúng chỉ dẫn về loại, liều lượng dùng đối với các đối tượng sâu, bệnh hại. Thời gian cách ly đảm bảo ít nhất 10-15 ngày mới được thu hái đọt chè.

Thu hoạch và chế biến chè

• Đối với chè tuổi 1: Từ tháng 10, hái bấm ngọn những cây chè cao 60cm trở lên.
• Đối với chè 2 tuổi: Hái đọt trên những cây to khoẻ và cách mặt đất 50cm trở lên.

Hái chè kinh doanh:

• Hái đọt và 2-3 lá non (theo tiêu chuẩn Nhà nước TCVN 1053-71-1054-71).
• Thời vụ:
  • Vụ xuân (tháng 3-4): Hái chừa 2 lá và lá cả, tạo tán bằng. Những đọt vượt cao hơn mặt tán thì hái sát lá cả.
  • Vụ hè thu (tháng 5-10): Hái chừa 1 lá và lá cả, tạo tán bằng. Những đọt cao hơn mặt tán thì hái sát lá cả.
  • Vụ thu đông (tháng 11-12): Tháng 11 hái chừa lá cả, tháng 12 hái cả lá cả.

Bảo quản: Chè búp tươi thu xong phải để nơi râm mát, bỏ trong sọt không nén chặt, không đựng trong bao kiện, không để héo, lẫn bẩn với vật lạ, tạp chất và đưa đến nơi chế biến không quá 10 tiếng.

Đốn chè và hái chè theo các kỹ thuật và quy trình trên sẽ giúp chúng ta có được cây chè chất lượng cao và sản lượng tốt. Hy vọng rằng những thông tin này sẽ hữu ích cho bạn trong việc trồng và chăm sóc cây chè xanh của mình.

Sản phẩm chè khô. Ảnh: Hồng Vân